Kamuoyunda 9. Yargı Paketi olarak bilinen kanun teklifi, TBMM gündemine sunuldu. Teklif içeriğinde, Anayasa Mahkemesinin 22.02.2023 tarihli kararı ile iptal edilen, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun “Kadının soyadı” başlıklı 187. maddesi de bulunuyor.
Çağdaş toplumlarda her yeni yasal düzenleme, hakların ve özgürlüklerin genişletilmesi yönünde şekillenirken, ülkemizde, daha önce de olduğu gibi kısıtlayıcı, kazanılmış hakların geri alındığı normatif düzenlemelerle karşı karşıya kalıyoruz.
Kadının kendi soyadını taşıma hakkı, kadınların var olma mücadelesinin parçasıdır. Ülkemizde, bu konuda engelleyici yasa maddelerine ve olumsuz yargı kararlarına karşı Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinden alınan kararla kazanılan yargısal zaferin, İzmir Barosu üyesi kadın avukatlar tarafından yürütülen hukuk mücadelesi ile kazanıldığını onurla hatırlıyoruz.
Yasa teklifindeki ilgili maddenin gerekçesinde, Türk toplumunun temeli olan ailenin önemli olduğu vurgulanmış, kadınların tek başına evlenmeden önceki soyadını kullanma halinin aile bütünlüğüne zarar vereceği ifade edilmiştir. Ailenin Türk toplumunun temeli olduğunu ifade eden Anayasa’nın 41. maddesi, aynı zamanda ailenin eşler arasındaki eşitliğe dayanmakta olduğunu düzenlemiştir.
Erkek eş ömür boyu aynı soyadını kullanırken kadın eşin aynı haktan yararlanamıyor oluşunun eşitlik ilkesine aykırı olduğu açıkça ortadadır. Söz konusu eşitsizlik haline karşı önlemler alma, ayrımcılık yapmama görevi, hem Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi hem de Birleşmiş Milletler Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi ile Devlete yüklenmiştir.
Ancak kadınların yıllarca süren mücadeleleri neticesinde hak ihlalinin tespit edildiği AYM ve AİHM kararlarına rağmen evlenmeden önceki soyadlarını tek başına kullanabilmelerini sağlayacak hukuki düzenlemeden ısrarla kaçınılmaktadır.
Kadınların medeni birer varlık ve eşit birer yurttaş olarak toplumsal hayatta yer alabilmeleri için en temel haklardan biri kendi soyadını kullanabilme hakkıdır.
Kadının soyadı konusunda eşitlik sağlanıncaya, kadınlar evlenmeden önceki soyadlarını dava açmak zorunda kalmaksızın tek başına kullanabilme hakkını elde edinceye kadar yürütülecek mücadelenin parçası olacağız.
TBMM'deki tüm siyasi partileri, baroları, sivil toplum kuruluşlarını, kazanılmış bir hakkı gasp eden yeni yasal düzenlemeye karşı tepki göstermeye çağırıyoruz.
Saygılarımızla.