BASINA VE KAMUOYUNA
Çocuk işçiliği sorunu dünyada ve ülkemizde başlıca insan hakları sorunudur. Çocukların ve gençlerin korunması hakkı uluslararası insan hakları sözleşmelerinden doğan bir sosyal insan hakkı olması yanında Anayasa’nın 50. Maddesinde de çocukların çalışma koşullarının korunması anayasal bir görev olarak düzenlenmiştir. Bu madde ile kimsenin yaşına, cinsiyetine ve gücüne uymayan işlerde çalıştırılamayacağı, küçüklerin çalışma şartları bakımından özel olarak korunacakları, çocuklar için alınacak tedbirlerin eşitlik ilkesine aykırı sayılamayacağı belirtildiği gibi devlete her türlü istismara ve şiddete karşı çocukları koruyucu tedbirler alma ödevi yüklenmiştir.
Söz konusu tüm bu mevzuatların amacı çocuk işçiliğinin tamamen sonlandırılmasıdır. Ancak bunun kısa vadede gerçekleşmesi mümkün olmadığından ilk aşamada çocukların ekonomik sömürüye maruz kalmamaları, tehlikeli işlerde çalıştırılmamaları, eğitimlerinin, sağlıklarının ve gelişimlerinin zarar görmemesi için düzenlemelere gidilmeli, belirli yaşta küçüklerin çalıştırılması yasaklanmalı ve çocuk işçilerin çalışma koşullarının yetişkin işçilere göre farklılaştırılması gerekmektedir.
Çocuk İşçiliğin güvence altına alınmasında tek başına pozitif hukuk yeterli değildir. Bu konu mevzuat ve uygulama olarak iki boyutlu bir konudur. Bu nedenle bu sorun tartışılırken hukuki düzenlemeler ile uygulama da dikkate alınmalıdır. Uygulama alanına bakıldığında dünyada 200 milyona yakın çocuk çalışma hayatındadır. Bu sayının yarısından fazlası tehlikeli işlerde çalışmaktadır. Türkiye de de olumlu bir tablo bulunmamaktadır. Avrupa Birliği ilerleme raporlarında da bu konu sık sık eleştirilmektedir. Eleştirilerin en başında çocuk işçiliği ile mücadelenin daha fazla olması gerektiğidir. Çocuk işçiliğindeki çalışma yüzdeleri ve iş kazasından ölen çocuk sayısında her geçen gün artış olmaktadır.
Tüm bu sorunların çözümlenmesine yönelik engeller Türkiye için de geçerlidir. En başta çocuk işçiliği ile ilgili olarak mevzuatımızda dağınık hukuki düzenlemeler mevcuttur. Çocuk işçiler kanundaki açıklar nedeniyle İş Kanunu kapsamı dışında kalmakta farklı kanunlara tabi olmaktadırlar. Öncelikle bu farklı uygulamaların ve mevzuat boşluklarının doldurulması ve eşit, adaletli tek bir mevzuatın olması gerekmektedir.
Bununla birlikte çocuğun eğitim hakkı güvence altına alınmalıdır. Çocuğun çalışma hakkı ile eğitim hakkı beraber olarak değerlendirilmeli zorunlu eğitim kapsamı dikkate alınmalıdır. Zira zorunlu eğitim hakkı çocuğun çalışma hayatından uzaklaştırmasına hizmet etmektedir. Bu kapsamda çalışmak değil okumak isteyen çocuğa ve ailesine maddi ve manevi destek sağlanmalıdır. Ancak ülkemizde bu konuda bilimsel gereklilikler arka planda tutulmakta politik ve ideolojik gayelerle mevzuat hazırlanmakta hatta defalarca bu mevzuat değiştirilmektedir. Zorunlu eğitim yaşı ve asgari çalışma yaşının birbiri ile uyumlu hale getirilmesi gerekmektedir. Yetersiz mevzuatın ve buna bağlı uygulamanın titizlikle gözden geçirilmesi ve aradaki boşluklardan faydalanılarak istismar edilen, kayıt dışı çalıştırılan çocukların korunması ana hedef olmalıdır. Çocuk işçiliği sorununa ilişkin olarak uygulama ve mevzuattaki düzenlemeler çözüme değil daha da çözümsüzlüğe yol açmaktadır.
İzmir Barosu Çocuk Hakları Merkezi olarak; siyasal iktidarı; çocuklara yönelik eşit, adaletli ve öncelikle eğitimlerine ve çocukluklarını yaşamaya yönelik kanuni düzenleme ve uygulama alanları yaratmaya, zorunlu eğitimi temel standartlara bağlanmaya ve çocuk işçiliğine yönelik etkin tedbirler almaya davet ediyoruz.10.06.2016
İZMİR BAROSU
ÇOCUK HAKLARI MERKEZİ